De zonne-oven van onze vriend Nuno : video

Kijk hier naar de video over de nieuwe oven : www.youtube.com/watch?v=9h2ek90xq_4 Info op http://www.sunok.eu

Staat de zonneoven in de juiste stand ?

Op de foto onderaan zie je aan de rechterkant van de zonneoven een lichtblauw vreemd voorwerp :

Eigenlijk een soort mini-zonnewijzer.  Het is een op en neer draaibaar plaatje - om de hoogte van de zon te kunnen volgen - waarop haaks in het midden een lipje staat, dat als zonnewijzer dient.

Oorspronkelijk zie je van de markeringen niet veel, maar die zijn er dus wèl.  Daarom heb ik ze hier aangedikt.  Het zijn weldegelijk de uren die hier worden aangegeven, van 1 tot 4 uren.

De schaduw toont aan of de oven al dan niet pal op de zon gericht staat.  Geen schaduw heet dan ook perfect uitgericht.  Schaduw naar rechts heet de zon is al voorbij, je kunt beter terug uitrichten (tenzij je de temperatuur opzettelijk lager wil houden).  Schaduw naar links heet, de zon moet er nog een bepaalde tijd over doen, voordat ze een maximale instraling gaat krijgen.  En juist die stand kun je gebruiken om je oven zo uit te richten, dat je hem een paar uur alleen kunt laten tijdens je boodschappen bvb.

Voor wie zich zo'n plaatje zèlf wil maken, het lipje meet 3 cm, het plaatje zelf is 11 cm lang en de markeringen staan respectievelijk op 0,7 - 1,6 - 2,9 - 5,1 cm van het midden.

Vergeet niet, als je je boodschappen gaat doen, om ook de stand van de spiegel hoger te zetten.  Daar bestaat weliswaar geen latje voor, want die maximale hoogte van de zon varieert natuurlijk sterk tussen lente, zomer, herfst.  Misschien kun je het voor jouw breedtegraad geldende zomermaximum ergens aanduiden,   en eventueel ook de maxima voor de zonnewenden.  Maar met wat ervaring lukt het zeker ook zonder markeringen.

Koken met de zon dit jaar wat later

Oooops : er was nog een fotootje achtergebleven :

Wegens alle mogelijke en onmogelijke weers- en andere omstandigheden hebben we een maand vertraging opgelopen, met de tuin en met het zonnekookseizoen.

Maar we zijn er dus terug aan begonnen, samen met de heilige geest.  De zon is wel bloedheet dit jaar.

Een nieuwe start dus, tot hiertoe enkel met de gekende receptjes, maar binnenkort zijn we er weer met nieuwe specialiteiten.  Tot gauw !

Zelfbouw zonnekoker : de DATS (deel 4)

Eindelijk goed weer.  Aan de slag.  Onze DATS wacht op verdere afwerking.  Vlug wat materiaal bovenhalen :

Wat opvalt zijn de kleurrijke flexibele binders, die gaan we goed kunnen gebruiken.

De houder van onze DATS - double angle twelve sides - maken we met alu stangen van een miniserre.

Dat moet nog stabieler met een lange dwarslat.  De andere gebogen stukken worden omgevormd tot de pothouder.

Maar hoe die beiden dan samengezet zullen worden, dat is dan eerst wat experimenteren met behulp van onze flexibele binders .

De DATS is een trechterkoker en bij zo'n trechterkoker komt de pot bijna helemaal achteraan - enom hem te plaatsen en weg te halen moet je flink in de koker duiken, een zonnebril is hier absoluut noodzakelijk.

Het voordeel van zo'n trechterkoker is, zo dacht ik, dat de pot achteraan dan ook minder wind vangt.  Maar ik moet constateren, dat het geheel wel erg windgevoelig is.  Dan maar met een stoel extra tegenhouden.

Hier nog een detailbeeld van de binders in actie.  Hier is nog wat denkwerk gevraagd : maak ik de delen scharnierend of maak ik een constructie met verschillende standen - that's the question...

De oplossing is voor een volgende keer ...

Lezeres Teunie kookt met de zon : eenvoudig leven

Dikke proficiat aan Teunie !!!

Het is eindelijk gelukt : onze enthousiaste Teunie is na lang en hard visualiseren er in geslaagd om een zonneoven voor haar voeten te materialiseren.

Zo eenvoudig is het leven !

Zie hieronder voor de details :

Teunie's blog

We wensen haar succes met haar nieuwe aanwinst !

Groetjes van Claire & Jan

Rocket stove uiteindelijke versie

Alleen de optiek al, maar ook de stabiliteit.  De tweede rocket stove kon mij niet bekoren, en de eerste werkte perfect.  

Weg ermee.  We maken dan maar dezelfde als de eerste, maar deze keer op een verhoog, zodat het vuur niet op het pad brandt.  Normaal gezien moet er nog een verdiepje stenen op, maar we proberen eerst maar eens zo.  De optiek, weet je wel ...

.

Wat met onze kookboeken als we koken met de zon ?

Weggooien ? Neen hoor.  De manier waarop je de dingen bereidt en de ingrediënten blijven dezelfde.  En dus kun je de recepten gewoon blijven gebruiken.

Maar …  er is natuurlijk een maar.  Er is het thema water.  H2O.  Als je met de zon kookt wordt er véééél minder kookwater gebruikt.  1/3 tot 1/5 voor de bereiding van rijst, een paar lepels voor de aardappelen, en je eitjes kook je zelfs helemaal zonder water.

En er is nog een maar …  Welke temperaturen en hoe lang.

Als we brood bakken bij 150° C, dan is dat een perfecte temperatuur voor de zonneoven, alhoewel je anders je heil boven de 200° C gaat zoeken.  Is dit een probleem ? Neen, het duurt alleen wat langer, maar meestal niet echt zoveel langer als je zou verwachten.

Hoe lang ? Dat is dan weer afhankelijk van de prestaties van je toestel en van de kracht en de stand van de zon.  Niks met 15 minuten à 225 °C voor je pizza.  Je pizza blijft je pizza.  Gooi je pizza-bakboek niet weg.

Toch zul je op deze blog een hoop receptjes vinden, maar dat is voornamelijk omdat we met de zon willen koken op een zeker niveau, en dus experimenteren we met heel wat exotische spitsvondigheden.  Verwacht geen recept van biefstuk met friet op grootmoeders wijze.  

Dat met het water krijg je snel onder de knie, en in de loop van de blog krijg je nog tips mee, hoe je strategisch met de zon kunt koken, hier en daar moet je anders denken.

Even gewoon worden dus.  Er is véél minder aanpassing nodig als je je wel zou voorstellen. 


.

Happy birthday koken met de zon

.

We bestaan sinds 17/2 namelijk één jaar.  

We zijn heel dankbaar voor de 9900 pageviews 

met méér dan 2 minuten gemiddeld bezoek !

Met dank aan alle lezers.

Het nieuwe seizoen is hiermee geopend ...

Nu nog wachten op de zon !

.

Zelfbouw zonnekoker : de DATS (deel 3)

Derde fase : we zetten onze elementen samen, met kleefband, eerst de onderste brede delen, en zo werken we naar boven toe.  

Diameter grote ring : 1,46 m, middelste 82 cm, kleinste 23 cm

Diepte 0,87 m

Kost tot nu toe : 90 €

Dit is een monster !  Gelukkig is het geheel tamelijk goed samendrukbaar, anders geraak je niet meer door de deur... Het is natuurlijk nog altijd mogelijk om de kleefband door te snijden en de koker in twee helften te delen om die plaats sparend op te bergen voor de winter.

Rest nu nog het maken van de voet en de potsteun.  Maar hiervoor moet het eerst wat warmer worden, want ik heb meer plaats nodig en er moet geboord worden ...

Zelfbouw zonnekoker : de DATS (deel 2)

Twaalf maal uittekenen, twaalf maal met de cutter uitsnijden.  Een makkie zul je zeggen.  Het valt wel mee, maar met de cutter is het opletten geblazen, want schuimkarton is uit drie lagen opgebouwd.  

Mooi recht houden, die cutter.  Eventjes schuin en je bent zo weg.

Even kijken.  Ja hoor, het past.  Je kunt gemakkelijk twee "vleugels" per rol van spiegelfolie voorzien.  En dus kom ik er zeker met mijn 6 bestelde rolletjes.

Dit werkje doe je liefst met z'n tweetjes, of het loopt fout.  Gelukkig maar, dat het schuimkarton zo buigzaam is, want dan kun je het schuimkarton geleidelijk aanbrengen op de liggende folie, zo dat er geen blazen ontstaan.

Ziedaar dan, twaalf vleugels afgewerkt.  Op naar de volgende fase ...

Zelfbouw zonnekoker : de DATS (deel 1)

De DATS. Double Angled Twelve Sided.  Dit is een ontwerp van Teong H. Tan bestaande uit 12 vlakke elementen, die door het vormen van 2 hoeken, 60° en 45°, een parabool benaderen.

Zoals je ziet lijkt de koker op een parabool, maar het brandpunt (de plaats van de pot) ligt heel wat verder naar achter.  Het is meer een trechter, dan een parabool.  Het model op de foto is gemaakt uit karton en zilverpapier.  Wij gaan het proberen te maken uit schuimkarton en spiegelfolie.

Wat wij gaan gebruiken is een schuimkarton van 3,5 mm dik, minder dik dus als dat op de foto.  We gebruiken schuimkarton en geen gewoon karton, omdat we de vochtigheidsproblematiek uit de weg willen gaan.  De platen meten 100 * 70 cm.  Die kosten bijna 5 € per stuk, maar we zullen 2 elementen per plaat kunnen maken.  En dus hebben we er 6 nodig.

Als we het paneel maximaal willen gebruiken, dan nemen we de oorspronkelijke maten * factor 1,64.
Dan krijgen we een diameter van ongeveer 1,40 m.  Dat is mèèr dan behoorlijk.  We krijgen hierdoor 2 problemen, denk ik.  Windgevoeligheid en een plaatsprobleem.

De foto hierboven hoort niet bij dit project, maar toont de reflectie van de bomen in de spiegelfolie.  Die spiegelfolie is van een goede kwaliteit, maar ik moet die nu al uit Duitsland importeren.  Bijna 10 € voor 1 rol 150*58 cm.

We hopen een vermogen van 5 à 600 Watt te halen.

Bij minusgraden koken met de zon

Half januari, rond het vriespunt, maar...  de schaduw maakt plaats voor de zon.  Het gras is nog wit en kraakt onder de voeten : we gaan water koken.

Dit is een risicovolle test.  Weliswaar geeft de thermometer op het brandpunt 230° aan, maar :

• de parabool staat vrij, er staat een vanzelfsprekend koele bries
• onder belasting zal de temperatuur wel niet zo hoog liggen
• water is het moeilijkste om koken, toch proberen we met één liter
• er is af en toe een wolkensluier

Je ziet op de foto aan de helling van de parabool dat de zon wel nog laag moet staan, het is kwart voor twaalf op de klok.  En dus nog vroeg, gezien het winteruur.  Je merkt een groot verschil tussen de temperatuur aan de voor- en achterkant van de pot.  Aha ! Het wordt dus niet gemakkelijk.

Maar dit is nu eenmaal het leuke aan de test, ik had ook een uur later op ons terrasje op het zuiden kunnen beginnen om op safe te spelen.

Goed, hier het resultaat : na 48 minuten kookte het water, weliswaar was er een verzwakking van 12 minuten door een wolkensluier.  

Wat wil dit zeggen ?  Dat wil zeggen, dat als je kunt water koken, dat je met veel meer gemak andere dingen kunt koken.  Maar gezien de buitentemperaturen zou ik zeggen laten we het nog maar een maandje uitstellen.

Wachten op de eerste èchte zon

Neen, voor deze week wordt het niks ...

Daarnet keek ik nog eens naar het weerbericht.  Géén zon, wèl het warmste jaarbegin sinds 1860 of zo.  Ik herinner me er niets van.  En dus volgen we maar ons gevoel en ... we beginnen in de tuin.

Er moet toch ook iets zijn om gekookt te worden, niet ?  Dus, onder toezicht van een lachende Helleborus en van een paar ondeugende sneeuwklokjes zaaien we de eerste spinazie, tuinkers en wat overschot van winterkervel.

Einde van de week zijn er worteldagen en dan zijn de radijsjes en de vroege wortels met wat ajuin aan de beurt. Die heb ik ooit al eens in december gezaaid, onder hoongelach van de buren ... maar de wortels waren wel in juni oogst-klaar !

Snel naar binnen ... het is weeral donker.  De kachel aan en een plaatsvervangend zonnetje ...

Wij wensen jullie een vrede-vol, vreugde-vol en zonnig 2012 !

2011 dooft zo langzaam uit.  

Wat een jaar ...

Brengt 2012 nog meer licht ?   

Dan vliegen we er weer in ...

Beste wensen.

Claire & Jan

Opgewarmd eten enkel goed als opgewarmd met de zon

Als je nog nooit een biowortel gegeten hebt, en je eet er dan toevallig eentje, dan merk je daar niets van.  Maar als je altijd bioworteltjes eet en dan plots eens een "normale wortel", dan merk je dat maar àl te goed.

Als je dikwijls eten uit de microgolf eet, dan merk je daar wellicht ook niets van.  Maar als je nooit spul uit de microgolf eet en dan krijg je zonder je het weet in een restaurant iets wat met de microgolf gemaakt is (en je bent bio gewoon), dan zwelt je buik en merk je het uuuren lang.

Gezond eten is dus een hele opgave, je voert een culinair loopgravengevecht.

Opgewarmd is gif, zegt men soms.  En ja, we kunnen dit bevestigen.  Als ik me er niet aan hou, dan "loop" ik dikwijls de waarheid achterna.   Maar het geldt enkel bij conventioneel gekookt en opgewarmd eten ...

Opgewarmd met de zon laat mij altijd met rust ...

Hoe kan dit nou ?  Alles een kwestie van "levenskracht" in het voedsel.

En daarover later meer ...

Is koken met de zon gevaarlijk ? Nee toch ...

De paraboolkoker is anders dan de oven en, ik herhaal hier eventjes, de paraboolkoker is een vuur, en de zonneoven is een oven.  Zijn die dingen nu gevaarlijk ? Koken = hitte, en dus ...

Nemen we eerst de zonneoven.  De hitte wordt geconcentreerd in een ruimte, die zeer goed geïsoleerd is, dat moet ook, anders werkt het niet.  Je kunt de oven zelfs bij de hoogste temperaturen overal aanraken, ook bovenop het glas (indien dubbel).  De zonnestralen worden nergens buiten dit afgesloten ovengedeelte geconcentreerd, en er is dus geen gevaar.

Maar opgelet, van als je dit gedeelte, de oven dus, opent, dan komt je de volle hitte zeer snel tegemoet.  En door de iets moeilijkere toegang dan bij een conventionele oven (een kleine vergrendeling) kun je best bij het openen al je handschoenen of je pannelappen gebruiken, en je kunt beter ook je gezicht vooreerst maar wegdraaien.  Gevaarlijker dan een andere oven ?  Niet echt, maar de eerste keer kan het zijn dat de hitte je toch verrast...

De paraboolkoker bundelt de zonnestralen in de open lucht, naar een brandpunt waar dan ook de temperatuur onmiddellijk, maar dan ook onmiddellijk zééér heet wordt.

Velen denken dat ze de hitte aan de spiegel kunnen voelen.  Neen, de spiegel blijft koud, aan de voorkant evenals aan de achterkant.  Het brandpunt, de houder voor pot of pan, wordt het heetst, maar er is ook een zone rond het brandpunt, waar de temperatuur hoger is.  Om die hitte op te vangen moet niet alleen de bodem van je pot of pan zwart zijn, maar wel je gehele pot of pan.  En zelfs het deksel.

Als je de paraboolkoker voor het eerst gebruikt, dan doe je dat best mét een zonnebril.  Tenminste zolang je niet gewoon bent aan het spel van de reflecties blijft het regelen in de hoogte of in de breedte gevaarlijk.

En gevaarlijk is het ook als je niet gelooft dat het werkt.  Ik vraag aan de ongelovigen om hun broek eventjes te laten zakken en op de houder plaats te nemen, kwestie van tenminste een blijvende indruk na te laten ...

Ecologisch koken met de zon

Mie (vanuit Benin) : Mijn grootste bezwaar echter is dat er bij het 'zonne-koken' enkel 'Westers' materiaal gebruikt wordt. Ik ben dus nog steeds op zoek naar een alternatief om te kunnen koken met  zwart afrikaans, sub-Sahara materiaal'

Groot gelijk heb je, als je je ergert over de materialen, die bij het zonnekook-proces gebruikt worden.  Die wrevel had ik ook al, zo'n 9 jaar geleden ondertussen, als we ermee begonnen zijn.  Eerst kochten we een paraboolkoker, die bestond wel enkel uit metalen delen, maar ik moest eerst een hele dag sleutelen om het ding in mekaar te krijgen. Mijn hersens kookten nog voor de kookpot.

Een paar jaar later kocht ik de oven, gelukkig uit het materiaal, waaruit ook de valiezen gemaakt zijn. Een goede oplossing omdat kartonnen en houten modellen heel dikwijls te maken hebben met vochtproblemen.  Ondertussen gebruiken we de oven al 6 jaar, en vermoedelijk nog vele, vele jaren.

Er valt wel iets te zeggen voor de levensduur van die toestellen, ondanks hun tekortkomingen.  Toch blijft het een feit, dat dit geen natuurlijke  materialen zijn.  Ondertussen ken ik een producent, daar staat een zonneoven in de startblokken, volledig gemaakt uit natuurlijke en zelfs ecologische materialen, maar daar mag ik nog niets van openbaren, het is namelijk nog geheim.

Jammer hé.

Maar goed, daarmee zijn de gebruikte materialen nog niet sub-sahariaans, en misschien kun je wel uit de Sahara wat zand halen om het glas te maken, toch blijf je met een probleem zitten, dat is duidelijk.  Het gebruik van karton als grondstof, ook sub-sahariaans karton, leidt onvermijdelijk tot een korte levensduur. Het is voor ons wel belangrijk dat men die toestellen ter plaatse kan produceren en zo ook werk mogelijkheden schept.

Het karton-vraagstuk heb ik hier kunnen oplossen, ik gebruik schuimkarton (zie de pagina over zelfbouw).  Fantastisch materiaal.  Maar vermoedelijk weer niet sub-sahariaans. Ergens moet men ook het gewicht en de verplaatsbaarheid in acht nemen... Of men geeft ze een vaste plaats, eventueel voor een deel in de bodem ingewerkt... aha, dit brengt me trouwens op een ideetje ...

We hebben weinig info over wat daar bij jullie ter plaatse ter beschikking is aan materiaal, maar een materiaal wat "spiegelt" zul je wel altijd nodig hebben. Alhoewel, normaal gezien, er altijd betaalbaar materiaal kan gevonden worden.

Eigenlijk is er ook een "optische kant" aan de zaak. Men moet toch wel de juiste invalshoek van het licht kunnen berekenen of uitzoeken, aangepast aan de hoogte van de Afrikaanse zon - indien niet goed: géén rendement.

Verder moet men de manier van koken, de bereidingswijze van de gerechten nader bekijken. We hebben op TV gezien dat er schotels gemaakt worden, die vaak langere gaartijden nodig hebben op een zacht vuur, en dat krijg je maar moeilijk met een parabool : dat is quasi alles of niets, en dus vaak te hard en eerder voor vloeibare gerechten zoals soep. Dan is, vanuit onze ervaring, de oven een ideale oplossing...

Ook moet men zich afvragen op welk tijdstip van de dag de vrouwen koken, als het tegen de avond is heb je natuurlijk niet meer dezelfde power van de zon. Maar dat lossen wij hier op met een alternatieve versie van de oude hooikist, en we kunnen ons voorstellen, dat die met plaatselijk materiaal goed te verwezenlijken is.

Vandaar onze uiteindelijke vraag : welk type koker of oven zou je willen bouwen, en welk materiaal denk je te kunnen gebruiken ?  Is een paneelkoker voldoende, of wil je een oven ?  Welke recuperatie-materialen vind je daar ?  We willen graag mee brainstormen. 

Er zijn dus vele interessante aspecten aan het thema, en we willen graag helpen om een praktische oplossing te helpen tot stand te brengen. Eerst en vooral omdat de zon daar zo in overvloed ter beschikking is, en zeker omdat  hout halen een belasting voor de vrouwen uitmaakt, en houtskool of hout kopen, vooral in de steden, vaak veel te duur is voor de mensen...  Verder denken we dat het hele proces van omdenken via de vrouwen moet gaan, en zonder afbreuk te doen aan de tradities.  Wellicht kan reeds in het basisonderwijs een aanzet gemaakt worden...  Kwestie van anders denken, uit eigen ervaring weten we dat we even moet schakelen in ons brein, want ook voor ons was dit niet zo evident om de mogelijkheid om met de zon te koken als praktisch toepasbaar te "zien".

De winter komt, tijd voor een boek : Kochen mit der Sonne (Duits)

November, november ...  De winter komt eraan.  

Wat zei ik daar ? Winter ? Gisteren 21 graad. Komt er nog wel een winter ?

In elk geval worden de dagen korter en dat wijst erop, dat er meer tijd vrij komt voor het lezen van een boek.  En tijd om je zelfbouw-zonnekoker te knutselen. Toch ?

Een van de betere boeken over koken met de zon is verschenen in Duitsland :

Een behoorlijke portie theorie en praktijk, een mooi overzicht met wat er op de markt is, en voor wie het interesseert een KOMPLEET plan met boodschappenlijst voor de bouw van een kwalitatief ZEER goede zonneoven.

Echt goede boeken over koken met de zon zijn eerder zeldzaam, misschien schrijf ik er zélf nog wel eens een in  het Nederlands.  Heel veel boeken zijn jammer genoeg ook enkel gericht op de praktijk in Afrika, Californië, Mexico, enz.  En dus gebruiken ze niet de toestellen, die we hier nodig hebben.

Dit boek is hierop een uitzondering, evenals "Du Soleil dans mon Assiette".  

"Kochen mit der Sonne" kun je bestellen door op onderstaande link te klikken.

Wegens de goedkope levering en de goede beschikbaarheid koop ik mijn boeken meestal Amazon DE in Duitsland (ook de Engelse en zelfs Franse).  Soms haal ik ze bij Amazon UK.

Zoals gezegd, kom je bij dit thema niet erg ver zonder "vreemde" talen.  Gelukkig is de zon er voor iedereen ...

En dit was oktober ... mooi afgerond !

Vandaag, de laatste dag van oktober, een straffe zon.  Géén sluierwolken, géén vliegtuignevel.

En wat zegt onze parabool ?

Juist, 210° C ... en dus méér dan vele dagen in juli, augustus ...  zo zie je maar.  Dan maar "slasoep met koriander en peterselie" :

In oktober heb ik de zonne-oven niet buiten gehaald en dat is wellicht een vergissing geweest.  Voor brood en gebak is de piek té kortstondig geworden, zo dacht ik.   Maar zie eens, zelfs in november halen we nog 6 uur zon !

Oktober was een supermaand met 9 goede en 3 iets minder goede dagen.  Totaal voor dit jaar tot nu = 70-tal goede en een 30-tal mindere dagen, en daarmee hebben we de kaap van de 100 werkbare dagen nu al bereikt.

Dat zijn dus 27 % van het totale jaar, en er zijn nog 2 maanden te gaan :-)  !!!!