woensdag 30 november 2011

Is koken met de zon gevaarlijk ? Nee toch ...

De paraboolkoker is anders dan de oven en, ik herhaal hier eventjes, de paraboolkoker is een vuur, en de zonneoven is een oven.  Zijn die dingen nu gevaarlijk ? Koken = hitte, en dus ...


Nemen we eerst de zonneoven.  De hitte wordt geconcentreerd in een ruimte, die zeer goed geïsoleerd is, dat moet ook, anders werkt het niet.  Je kunt de oven zelfs bij de hoogste temperaturen overal aanraken, ook bovenop het glas (indien dubbel).  De zonnestralen worden nergens buiten dit afgesloten ovengedeelte geconcentreerd, en er is dus geen gevaar.

Maar opgelet, van als je dit gedeelte, de oven dus, opent, dan komt je de volle hitte zeer snel tegemoet.  En door de iets moeilijkere toegang dan bij een conventionele oven (een kleine vergrendeling) kun je best bij het openen al je handschoenen of je pannelappen gebruiken, en je kunt beter ook je gezicht vooreerst maar wegdraaien.  Gevaarlijker dan een andere oven ?  Niet echt, maar de eerste keer kan het zijn dat de hitte je toch verrast...




De paraboolkoker bundelt de zonnestralen in de open lucht, naar een brandpunt waar dan ook de temperatuur onmiddellijk, maar dan ook onmiddellijk zééér heet wordt.

Velen denken dat ze de hitte aan de spiegel kunnen voelen.  Neen, de spiegel blijft koud, aan de voorkant evenals aan de achterkant.  Het brandpunt, de houder voor pot of pan, wordt het heetst, maar er is ook een zone rond het brandpunt, waar de temperatuur hoger is.  Om die hitte op te vangen moet niet alleen de bodem van je pot of pan zwart zijn, maar wel je gehele pot of pan.  En zelfs het deksel.

Als je de paraboolkoker voor het eerst gebruikt, dan doe je dat best mét een zonnebril.  Tenminste zolang je niet gewoon bent aan het spel van de reflecties blijft het regelen in de hoogte of in de breedte gevaarlijk.

En gevaarlijk is het ook als je niet gelooft dat het werkt.  Ik vraag aan de ongelovigen om hun broek eventjes te laten zakken en op de houder plaats te nemen, kwestie van tenminste een blijvende indruk na te laten ...



dinsdag 15 november 2011

Ecologisch koken met de zon

Mie (vanuit Benin) : Mijn grootste bezwaar echter is dat er bij het 'zonne-koken' enkel 'Westers' materiaal gebruikt wordt. Ik ben dus nog steeds op zoek naar een alternatief om te kunnen koken met  zwart afrikaans, sub-Sahara materiaal'

Groot gelijk heb je, als je je ergert over de materialen, die bij het zonnekook-proces gebruikt worden.  Die wrevel had ik ook al, zo'n 9 jaar geleden ondertussen, als we ermee begonnen zijn.  Eerst kochten we een paraboolkoker, die bestond wel enkel uit metalen delen, maar ik moest eerst een hele dag sleutelen om het ding in mekaar te krijgen. Mijn hersens kookten nog voor de kookpot.

Een paar jaar later kocht ik de oven, gelukkig uit het materiaal, waaruit ook de valiezen gemaakt zijn. Een goede oplossing omdat kartonnen en houten modellen heel dikwijls te maken hebben met vochtproblemen.  Ondertussen gebruiken we de oven al 6 jaar, en vermoedelijk nog vele, vele jaren.

Er valt wel iets te zeggen voor de levensduur van die toestellen, ondanks hun tekortkomingen.  Toch blijft het een feit, dat dit geen natuurlijke  materialen zijn.  Ondertussen ken ik een producent, daar staat een zonneoven in de startblokken, volledig gemaakt uit natuurlijke en zelfs ecologische materialen, maar daar mag ik nog niets van openbaren, het is namelijk nog geheim.

Jammer hé.

Maar goed, daarmee zijn de gebruikte materialen nog niet sub-sahariaans, en misschien kun je wel uit de Sahara wat zand halen om het glas te maken, toch blijf je met een probleem zitten, dat is duidelijk.  Het gebruik van karton als grondstof, ook sub-sahariaans karton, leidt onvermijdelijk tot een korte levensduur. Het is voor ons wel belangrijk dat men die toestellen ter plaatse kan produceren en zo ook werk mogelijkheden schept.

Het karton-vraagstuk heb ik hier kunnen oplossen, ik gebruik schuimkarton (zie de pagina over zelfbouw).  Fantastisch materiaal.  Maar vermoedelijk weer niet sub-sahariaans. Ergens moet men ook het gewicht en de verplaatsbaarheid in acht nemen... Of men geeft ze een vaste plaats, eventueel voor een deel in de bodem ingewerkt... aha, dit brengt me trouwens op een ideetje ...

We hebben weinig info over wat daar bij jullie ter plaatse ter beschikking is aan materiaal, maar een materiaal wat "spiegelt" zul je wel altijd nodig hebben. Alhoewel, normaal gezien, er altijd betaalbaar materiaal kan gevonden worden.

Eigenlijk is er ook een "optische kant" aan de zaak. Men moet toch wel de juiste invalshoek van het licht kunnen berekenen of uitzoeken, aangepast aan de hoogte van de Afrikaanse zon - indien niet goed: géén rendement.

Verder moet men de manier van koken, de bereidingswijze van de gerechten nader bekijken. We hebben op TV gezien dat er schotels gemaakt worden, die vaak langere gaartijden nodig hebben op een zacht vuur, en dat krijg je maar moeilijk met een parabool : dat is quasi alles of niets, en dus vaak te hard en eerder voor vloeibare gerechten zoals soep. Dan is, vanuit onze ervaring, de oven een ideale oplossing...

Ook moet men zich afvragen op welk tijdstip van de dag de vrouwen koken, als het tegen de avond is heb je natuurlijk niet meer dezelfde power van de zon. Maar dat lossen wij hier op met een alternatieve versie van de oude hooikist, en we kunnen ons voorstellen, dat die met plaatselijk materiaal goed te verwezenlijken is.

Vandaar onze uiteindelijke vraag : welk type koker of oven zou je willen bouwen, en welk materiaal denk je te kunnen gebruiken ?  Is een paneelkoker voldoende, of wil je een oven ?  Welke recuperatie-materialen vind je daar ?  We willen graag mee brainstormen. 

Er zijn dus vele interessante aspecten aan het thema, en we willen graag helpen om een praktische oplossing te helpen tot stand te brengen. Eerst en vooral omdat de zon daar zo in overvloed ter beschikking is, en zeker omdat  hout halen een belasting voor de vrouwen uitmaakt, en houtskool of hout kopen, vooral in de steden, vaak veel te duur is voor de mensen...  Verder denken we dat het hele proces van omdenken via de vrouwen moet gaan, en zonder afbreuk te doen aan de tradities.  Wellicht kan reeds in het basisonderwijs een aanzet gemaakt worden...  Kwestie van anders denken, uit eigen ervaring weten we dat we even moet schakelen in ons brein, want ook voor ons was dit niet zo evident om de mogelijkheid om met de zon te koken als praktisch toepasbaar te "zien".



zaterdag 5 november 2011

De winter komt, tijd voor een boek : Kochen mit der Sonne (Duits)

November, november ...  De winter komt eraan.  
Wat zei ik daar ? Winter ? Gisteren 21 graad. Komt er nog wel een winter ?

In elk geval worden de dagen korter en dat wijst erop, dat er meer tijd vrij komt voor het lezen van een boek.  En tijd om je zelfbouw-zonnekoker te knutselen. Toch ?


Een van de betere boeken over koken met de zon is verschenen in Duitsland :




Een behoorlijke portie theorie en praktijk, een mooi overzicht met wat er op de markt is, en voor wie het interesseert een KOMPLEET plan met boodschappenlijst voor de bouw van een kwalitatief ZEER goede zonneoven.


Echt goede boeken over koken met de zon zijn eerder zeldzaam, misschien schrijf ik er zélf nog wel eens een in  het Nederlands.  Heel veel boeken zijn jammer genoeg ook enkel gericht op de praktijk in Afrika, Californië, Mexico, enz.  En dus gebruiken ze niet de toestellen, die we hier nodig hebben.

Dit boek is hierop een uitzondering, evenals "Du Soleil dans mon Assiette".  

"Kochen mit der Sonne" kun je bestellen door op onderstaande link te klikken.



Wegens de goedkope levering en de goede beschikbaarheid koop ik mijn boeken meestal Amazon DE in Duitsland (ook de Engelse en zelfs Franse).  Soms haal ik ze bij Amazon UK.

Zoals gezegd, kom je bij dit thema niet erg ver zonder "vreemde" talen.  Gelukkig is de zon er voor iedereen ...